Συναγερμός για νέα σοβαρή ιογενή λοίμωξη στην Ελλάδα – Εγκύκλιος ΕΟΔΥ

Συναγερμός για κρούσμα κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας στην Ελλάδα
Ασθενής υπέστη σπάνια και σοβαρή κροτωνογενή εγκεφαλίτιδα. Πρόκειται για ιογενή λοίμωξη που μπορεί να προκαλέσει παράλυση.

Ένα νέο κρούσμα κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας καταγράφηκε το 2025 στη χώρα μας, ανεβάζοντας τα συνολικά κρούσματα από το 2024 σε 9.

Το νέο περιστατικό, το οποίο προκλήθηκε μετά από τσίμπημα μολυσμένου τσιμπουριού (κρότωνα), εμφανίστηκε στο Βόρειο Αιγαίο.

Ο ασθενής υπέστη την σπάνια και σοβαρή κροτωνογενή εγκεφαλίτιδα. Πρόκειται για ιογενή λοίμωξη που μεταδίδεται μέσω τσιμπήματος από μολυσμένο τσιμπούρι και μπορεί να προκαλέσει παράλυση ή γνωστικές δυσλειτουργίες.

Το νέο περιστατικό που καταγράφηκε εντός του 2025 έχει θέσει σε συναγερμό τις υγειονομικές αρχές, με τον ΕΟΔΥ να εκδίδει επείγουσες συστάσεις για αυξημένη επιτήρηση στους γιατρούς όλης της χώρας, μέσω Ιατρικών Συλλόγων.

Όπως αναφέρεται στο ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΔΥ, η κροτωνογενής εγκεφαλίτιδα είναι ενδημική κυρίως στην Κεντρική, Ανατολική και Βόρεια Ευρώπη, καθώς και σε τμήματα της Ασίας.

Στην Ελλάδα, αν και παραμένει σπάνια, τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί συνολικά 9 κρούσματα, που δείχνουν την ανάγκη για ενίσχυση της επιδημιολογικής επιτήρησης.

Κροτωνογενής εγκεφαλίτιδα: Η εξάπλωση της νόσου στην Ελλάδα και την Ευρώπη
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΔΥ, τα εγχώρια περιστατικά της κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί σε διάφορες περιφέρειες, τόσο στην ηπειρωτική όσο και στη νησιωτική χώρα.

Πιο συγκεκριμένα:

2014: 1 κρούσμα στην Ανατολική Μακεδονία

2015: 1 κρούσμα στην Πελοπόννησο

2021: 4 κρούσματα – 2 στην Κεντρική Μακεδονία (με επιδημιολογική σύνδεση), 1 στη Θεσσαλία και 1 στη Θράκη

2022: 1 κρούσμα στη Θεσσαλία

2024: 1 κρούσμα στη Θεσσαλία

2025: 1 κρούσμα στο Βόρειο Αιγαίο

Όλα τα περιστατικά αφορούσαν κτηνοτρόφους ή βοσκούς που δραστηριοποιούνταν σε αγροτικούς οικισμούς, γεγονός που επιβεβαιώνει την παρουσία του ιού σε φυσικές εστίες μόλυνσης, όπου τα τσιμπούρια μεταφέρουν και διασπείρουν τη νόσο.

Αν και ο αριθμός των λοιμώξεων παραμένει χαμηλός, η ύπαρξη συνεχών καταγραφών καταδεικνύει ότι ο ιός υπάρχει στη χώρα, έστω και με περιορισμένη διασπορά.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η κροτωνογενής εγκεφαλίτιδα αποτελεί μεγαλύτερη απειλή. Ετησίως αναφέρονται περίπου 3.000 κρούσματα σε χώρες όπου η νόσος είναι ενδημική.

Οι περισσότερες λοιμώξεις εντοπίζονται στη Γερμανία, την Αυστρία, την Τσεχία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία και τις χώρες της Βαλτικής. Σε ορισμένες περιοχές, η ασθένεια συνιστά σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας, γι’ αυτό και ο εμβολιασμός συστήνεται ή είναι υποχρεωτικός για κατοίκους και ταξιδιώτες.

Τρόποι μετάδοσης και πρόληψης της κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας
Η νόσος μεταδίδεται κυρίως μέσω του τσιμπήματος μολυσμένων κροτώνων (τσιμπουριών), οι οποίοι δραστηριοποιούνται κυρίως την άνοιξη και το καλοκαίρι. Σπανιότερα, έχει καταγραφεί μετάδοση μέσω κατανάλωσης μη παστεριωμένων γαλακτοκομικών προϊόντων από μολυσμένα ζώα.

Η νόσος, διευκρινίζεται ότι δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Η πρόληψη βασίζεται στη χρήση εντομοαπωθητικών, στην αποφυγή έκθεσης σε περιοχές με έντονη παρουσία κροτώνων και στον έγκαιρο έλεγχο του σώματος για τσιμπήματα.

Στις ενδημικές περιοχές της Ευρώπης, ο εμβολιασμός αποτελεί βασικό μέτρο προστασίας.

Συμπτώματα σε δύο φάσεις και επιπτώσεις
Ο ΕΟΔΥ εφιστά την προσοχή των γιατρών στα κλινικά συμπτώματα. Περίπου 2/3 των λοιμώξεων είναι ασυμπτωματικές.

Ωστόσο, στα κλινικά περιστατικά, η περίοδος επώασης είναι κατά μέσο όρο επτά (7) ημέρες (εύρος: 2-28 ημέρες), ενώ σε τροφιμογενή μετάδοση η επώαση είναι μικρότερη (περίπου τέσσερις ημέρες).

Η κλινική εικόνα της νόσου, όπως αναφέρεται από τον ΕΟΔΥ, εμφανίζεται σε δύο φάσεις:

Στην πρώτη φάση, η οποία διαρκεί λίγες ημέρες, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν ήπια συμπτώματα, όπως πυρετό, κεφαλαλγία και μυαλγίες.
Στη δεύτερη φάση, η λοίμωξη μπορεί να προσβάλει το κεντρικό νευρικό σύστημα, προκαλώντας μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα ή μυελίτιδα.
Η θνητότητα ποικίλει ανάλογα με τον υπότυπο του ιού. Στην Ευρώπη, κυμαίνεται από 0,5% έως 2%, ενώ το 10% των ασθενών που νοσούν βαριά μπορεί να εμφανίσει μακροχρόνιες νευρολογικές επιπλοκές. Στις σοβαρότερες περιπτώσεις, οι ασθενείς μπορεί να αντιμετωπίσουν παράλυση ή γνωστικές δυσλειτουργίες.

Ο ΕΟΔΥ καλεί τους γιατρούς να βρίσκονται σε εγρήγορση για ύποπτα περιστατικά, ειδικά σε ασθενείς που έχουν εκτεθεί σε φυσικό περιβάλλον. Παράλληλα, συνιστάται η δήλωση των κρουσμάτων ώστε να παρακολουθείται η εξέλιξη της νόσου στη χώρα.