Το φαρμακευτικό βοτάνι που ηρεμεί και ανακουφίζει τον πόνο

Οι Άραβες πίστευαν ότι αποτελεί γιατροσόφι για κάθε νόσο. Οι Λατίνοι το θεωρούσαν φυτό της αθανασίας και το χρησιμοποιούσαν σε τελετές.

Ανακαλύψτε το πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά θεραπευτικό βοτάνι που είναι αγαπημένο στην ελληνική κουζίνα

*Γράφει ο Γεώργιος Ζακυνθινός, καθηγητής Τεχνολογίας, Ασφάλειας και Ανάπτυξης Λειτουργικών Τροφίμων και Υγειοπροστατευτικών Προϊόντων στη Δημόσια Υγεία, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Ως φασκόμηλο αναφέρονται όλα τα γνωστά αυτοφυή είδη Σάλβιας. Τα είδη της Σάλβιας της ελληνικής χλωρίδας είναι περισσότερα από 20 από τα οποία μόνο τα τέσσερα παρουσιάζουν εμπορικό ενδιαφέρον. Όλα τα είδη είναι πολυετείς μικροί θάμνοι με βλαστούς τετραγωνικούς, άνθη ωραία ιώδη γαλαζοϊώδη και φύλλα με μίσχο. Στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας αναφέρονται με τα κοινά ονόματα: φασκόμηλο, φασκομηλιά, αλισφακιά, χαμωσφακιά, μοσχακίδι, μηλοσφακιά, φλασκομηλιά, φουσκομηλιά, λουσφάκι, φασκός, αγριοσφακιά κ.λπ.

Τα κυριότερα από αυτά με εμπορικό ενδιαφέρον είναι η Salvia pomifera (ελελίσφακος ο μηλοφόρος), η Salvia grandiflora (ελελίσφακος ο μεγανθής), η Salvia triloba (ελελίσφακος ο τρίλοβος) και η Salvia officinalis (ελελίσφακος ο φαρμακευτικός). Η σάλβια η φαρμακευτική επιστημονικά Salvia officinalis., της οικογένειας Lamiaceae (Labiatae) των χειλανθών, είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα, με την αναφορά ως ο ελελίσφακος του Θεόφραστου.

Χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για διάφορες βιομηχανίες αρωματοποιίας, φαρμακευτικής, τροφίμων και καλλυντικών. Καλλιεργείται εμπορικά για το αιθέριο έλαιο και καλλιεργείται σε όλη την Ευρώπη, σε μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών, της Τουρκίας, της Γιουγκοσλαβίας και του Καναδά. Τα φύλλα είναι εξαιρετικά αρωματικά, χρησιμοποιούνται για εκχύλιση αιθέριου ελαίου, το οποίο περιέχει περισσότερα από 49 αρωματικά συστατικά. Ως φυτό είναι μικρός αειθαλής θάμνος με βλαστό τετραγωνικό, πολύκλαδο, χνουδωτό, ύψους 30-50 εκατοστών, φύλλα λογχοειδή και άνθη ιώδη σε αραιούς σπονδύλους.

Όλα τα υπέργεια μέρη του φασκόμηλου και ιδίως τα άνθη και τα φύλλα περιέχουν αιθέριο έλαιο, η παρουσία του οποίου προδίδεται από το έντονο άρωμα. Αυτό έχει χρώμα κίτρινο ή κιτρινοπράσινο, η δε περιεκτικότητά του σε ξηρή δρόγη ανέρχεται σε 1,5-2,5%. Το μεγαλύτερο μέρος του συλλεγόμενου προϊόντος προέρχεται από τη Salvia pomifera ελελίσφακος ο μηλοφόρος, το οποίο και εξάγεται.

Το φασκόμηλο (Salvia officinalis L.) είναι ένα σημαντικό φαρμακευτικό και αρωματικό βότανο. Τα κύρια συστατικά στο έλαιο φασκόμηλου είναι τα εξής: κινεόλη, καμφορά, α-θουγιόνη, β-θουγιόνη, α-ουμουλένιο, ροσμαρινικό οξύ και κερσετίνη.

Παραδοσιακά, το φασκόμηλο κήπου έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία πολλών παθήσεων όπως π.χ. τοπικός πόνος, ρευματισμοί, σπασμοί, αρθρίτιδα, ίλιγγος, διάρροια, αναπνευστικό, μεταβολικό και ψυχικές διαταραχές.

Το υπέργειο τμήμα περιέχει αιθέριο έλαιο κατάλληλο για τη μαγειρική, τη σαπωνοποιία και τη φαρμακοποιία. Χρησιμοποιείται, επίσης, για τον αρωματισμό τροφίμων, καθώς και στη φαρμακευτική και λιγότερο στην αρωματοποιία και στη σαπωνοποιία. Η δρόγη (βλαστοί, φύλλα, άνθη) χρησιμοποιείται επίσης ως αφέψημα.

Το φασκόμηλο χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για διάφορες βιομηχανίες αρωματοποιίας, φαρμακευτικής, τροφίμων και καλλυντικών. Καλλιεργείται εμπορικά για το αιθέριο έλαιο και καλλιεργείται σε όλη την Ευρώπη, σε μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών, της Τουρκίας, της Γιουγκοσλαβίας και του Καναδά.

Ο Γεώργιος Ζακυνθινός, καθηγητής Τεχνολογίας, Ασφάλειας και Ανάπτυξης Λειτουργικών Τροφίμων και Υγειοπροστατευτικών Προϊόντων στη Δημόσια Υγεία, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής